WPRAWNYM OKIEM HISTORYKA

Biografia rotmistrza Witolda Pileckiego,  pochodzącego z okolic Grodna i Lidy (dzisiaj Białoruś), dobrowolnego więźnia KL Auschwitz i twórcy polskiej konspiracji wojskowej w tym obozie, autorstwa brytyjskiego pisarza i dziennikarza Jacka Fairweathera, zatytułowana „The Volunteer. The True Story of the Resistance Hero who Infiltrated Auschwitz”, opublikowana w ubiegłym roku w Stanach Zjednoczonych i Anglii, obecnie została przetłumaczona [...]

Emisariusz Rotmistrza Witolda Pileckiego, uczestnik brawurowej ucieczki z KL Auschwitz samochodem wykradzionym esesmanom w dniu 20 czerwca 1942 roku i bohater akcji pod Celestynowem przez lata uznawany był za zdrajcę. W tej ucieczce wykradzionym samochodem SS uczestniczył wraz z nim Kazimierz Piechowski (nr 918), zmarły w 2017 r. w wieku 98 lat. W dniu 27 [...]

Budynek, w którym mieszkał na terenie koszar w Oświęcimiu ostatni przedwojenny komendant garnizonu Wojska Polskiego w grodzie nad Sołą, ppłk Władysław Kiełbasa, Niemcy zamienili na blok nr 11, zwany Blokiem Śmierci. W koszarach w Oświęcimiu stacjonowali żołnierze, które wchodzili w skład jednostek przedwojennego Wojska Polskiego, jak II Batalion 73. Pułku Piechoty z Katowic, w czasie [...]

Profesor dr hab. Marian Zgórniak, więzień KL Auschwitz, po wojnie uczony i wychowawca całych pokoleń studenckich, był mistrzem dla około dwustu magistrantów, z grona których czternastu uzyskało stopień naukowy doktora, a czterech tytuł profesora. Należę również do uczniów niezapomnianego Profesora, pod którego kierunkiem napisałem pracę magisterską na temat: „Doktryna wojenna armii II Rzeczypospolitej w latach [...]

Siedemdziesiąt dziewięć lat temu, w dniu 29 lipca 1941 r., po południu uciekł z KL Auschwitz Polak Zygmunt Pilawski (nr 14156). Telegram zawiadamiający placówki niemieckie o tej uciecz­ce – podpisał, zastępujący nieobecnego komendanta Rudolfa Hössa – kierownik  obozu Karl Fritzsch, który w odwet za ucieczkę Zygmunta Pilawskiego, z zawodu kierowcy, wybrał  dziesięciu zakładników na śmierć głodową [...]

Kilka tygodni temu zostały zakończone prace nad filmem dokumentalnym o Antonim Kocjanie – byłym więźniu KL Auschwitz, o którym mówi się, że wygrał II wojnę światową. Film ten zrealizowano  na zlecenie TVP, w ramach dłuższego cyklu „Geniusze i Marzyciele”. Twórcami dokumentu są reżyser Marek Pawłowski i producent Małgorzata Walczak, znani z takich produkcji jak „Uciekinier” [...]

Stanisław Dorosiewicz urodził się w Jadwisinie k. Nowego Dworu 21 listopada 1908 r., chociaż sam podawał, że jest Gruzinem i urodził się w Baku. Podobno zaczynał karierę w przedwojennej „Dwójce”, czyli w kontrwywiadzie. W czasie niemieckiej okupacji w jednym z transportów warszawskich z więzienia Pawiak został przywieziony do KL Auschwitz w dniu 24 lipca 1941 [...]

Znana jest głośna ucieczka, którą szczegółowo opisał jeden z jej uczestników, Kazimierz Albin, zmarły w ubiegłym roku, w książce „List gończy”, która po raz pierwszy została wydana w 1996 r. Wieczorem w dniu 27 lutego 1943 r. zbiegło z KL Auschwitz siedmiu  więźniów-Polaków, zatrudnionych w kuchni SS. Byli to : Kazimierz Albin (nr 118), Tadeusz [...]

Ten operator był w butach gumowych, zaprowadził mnie nad koryto Soły i pokazał czaszki i kości, które poprzednio zakopane w żółtym żwirze, przybrały od niego również ten kolor. Niespodziewanie zauważyłem, idącego w naszym kierunku dyrektora wodociągów Henryka D., którego osobiście znałem, ponieważ razem chodziliśmy do siódmej klasy szkoły podstawowej. Mimo to przestraszyłem się trochę, ponieważ [...]

Najbardziej brawurowy przebieg w historii obozu Auschwitz miały te ucieczki więźniów, którzy  czasami w niezwykle odważny sposób  pozyskiwali mundury esesmańskie i po ich ubraniu uciekali z obozu. Takich ucieczek było kilka i znane są losy ich uczestników. Wyjątek stanowi pierwsza z nich, której dokonał polski student ze Lwowa. Mieczysław Mutka urodził się 7 lipca 1919 [...]

W archiwum Muzeum Auschwitz brak jest informacji o nim. Nie wiemy nawet, kiedy i gdzie urodził się. Przywieziony został z więzienia w Tarnowie w I transporcie Polaków do KL Auschwitz w dniu 14 czerwca 1940 roku, otrzymując  numer 607. Mieczysław Pańszczyk podobno był studentem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W KL Auschwitz został sanitariuszem więźniarskiej [...]

Stefan Kulig jest jednym z najstarszych więźniów KL Auschwitz i jednym z ostatnich żyjących Żołnierzy Wyklętych na Sądecczyźnie. W dniu 20 czerwca bieżącego roku obchodził swoje 94. urodziny. Urodził się 20 czerwca 1926 roku w miejscowości Rytro-Obłazy, mając niespełna 15 lat wstąpił do ZWZ/AK, posługiwał się pseudonimem „Gorol”. Przeprowadzał ochotników do Wojska Polskiego na Zachodzie [...]

Jerzy Klistała (ur. w 1935 roku) – jest mieszkańcem Bielska-Białej, który w czasie okupacji niemieckiej osobiście doświadczył skutków terroru hitlerowskiego. Jego ojciec za działalność konspiracyjną w ZWZ/AK został rozstrzelany w KL Auschwitz pod Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku nr 11 w 1943 roku. Młody Jurek po raz pierwszy zwiedził były obóz Auschwitz-Birkenau jako dwunastoletni uczeń [...]

W dniu 18 czerwca 2020 roku w Centrum Edukacyjnym IPN im. Janusza Kurtyki Przystanek Historia w Warszawie odbyła się dyskusja na temat „Polskie ślady w KL Auschwitz”. W dyskusji uczestniczyli: dr hab. Bogusław Kopka, dr Anna Jagodzińska, dr Anna Mandrela oraz Barbara Wojnarowska-Gautier, była więźniarka KL Auschwitz-Birkenau. Zobacz film z tego spotkania, podczas którego dr Anna Mandrela miała szczególnie interesujące wystąpienie [...]

W tekście o zagładzie Żydów, zamieszczonym na stronie Urzędu Miasta i Gminy w Olkuszu – polecam lekturę, znajduje się link z artykułem o uroczystości na terenie byłego KL Auschwitz II-Birkenau. Jest on  umieszczony  – obok zdjęcia jak prof. Michał Ostrowski z Olkusza składa wieniec od Burmistrza tego miasta – przy trzech tablicach kamiennych w Brzezince [...]

28 marca 1947 r. w Jabłonkach na terenie Bieszczad zginął w zasadzce Ukraińskiej Powstańczej Armii gen. Karol Świerczewski. Pod wrażeniem tej śmierci następnego dnia, 29 marca 1947 r., Biuro Polityczne Polskiej Partii Robotniczej postanowiło „w ramach akcji represyjnej wobec ludności ukraińskiej [...] w szybkim tempie przesiedlić Ukraińców i rodziny mieszane na tereny odzyskane [...] nie [...]

Wśród 728 więźniów przywiezionych 80 lat temu z więzienia w Tarnowie do KL Auschwitz – 14 czerwca 1940 r. – było ośmiu polskich kolejarzy, których nazwiska udało się ustalić. W dniu 14 czerwca 2020 r. na dworcu PKP w Oświęcimiu zostanie odsłonięta tablica pamiątkowa. Należy także przypomnieć, że podczas okupacji niemieckiej zginęło ponad dwudziestu pracowników [...]

W ubiegłym roku w mediach opublikowany został mój tekst. Proponowałem w nim umieszczenie tablicy pamiątkowej na dworcu PKP w Oświęcimiu, poświęconej  kolejarzom ze stacji Auschwitz u bram obozowego piekła. Ich postawa w czasie okupacji niemieckiej była bohaterska i dzisiaj zasługuje na pamięć. Kilkudziesięciu z nich zginęło, w tym za działalność w ruchu oporu i pomoc niesioną [...]

Szanowni Państwo, Czytelnicy mojego bloga! Dziękuję za wsparcie i oddane na mnie głosy. Osobowość – w kategorii Nauka – zająłem ósme miejsce. Wszystkim jeszcze raz serdecznie dziękuję. Pozdrawiam Adam Cyra Oświęcim, 27 lutego 2020 r. Nominacja za popularyzację wiedzy o ludobójstwie w niemieckim obozie koncentracyjnym i zagłady Auschwitz-Birkenau, przybliżanie wątków mało lub w ogóle nieznanych, [...]

Z inicjatywy Zespołu Szkolno-Przedszkolnego nr 6 w Jawiszowicach koło Oświęcimia, młodzież upamiętniła sierżanta Alvina Ellina, strzelca pokładowego, będącego członkiem załogi strąconego nad tą miejscowością amerykańskiego bombowca B-17G. Uroczystość odbyła się pod patronatem Burmistrza Brzeszcz, Radosława Szota i brzeszczańskiej Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau w dniu 17 grudnia 2019 roku. Uczniowie złożyli kwiaty i zapalili znicze [...]

W archiwum w Bad Arolsen w Niemczech jest przechowywanych blisko trzy tysiące przedmiotów należących w większości do Polaków – więźniów niemieckich obozów. Jednym z nich, po którym pozostały takie przedmioty, jest Waldemar Rowiński, uczeń gimnazjalny, którego Niemcy deportowali z więzienia w Tarnowie 14 czerwca 1940 roku do KL Auschwitz w pierwszym transporcie polskich więźniów politycznych. [...]

25 lat temu, 11 grudnia 1994 r., w Edynburgu zmarł gen. Stanisław Maczek, dowódca 1. Polskiej Dywizji Pancernej, która wsławiła się walkami pod Falaise podczas inwazji sił alianckich w Normandii w roku 1944 i wyzwoleniem Bredy. Został pochowany na cmentarzu żołnierzy polskich w tym holenderskim mieście. Stanisław Maczek urodził się 31 marca 1892 r. w [...]

W nocy z 7 na 8 marcu 1942 roku w ciemnicy celi nr 20 w podziemiach aresztu obozowego w bloku nr 11, na powierzchni około 8 m kwadratowych miało miejsce zdarzenie, które tak zapamiętał były więzień Franciszek Gulba (nr 10245):  „Zaprowadzono naszą całą 45 osobową grupę do bloku nr 11. (…) Kazano nam wszystkim wejść [...]

Z zainteresowaniem przeczytałem atykuł Marzeny Nykiel, zatytułowany „Kto się boi powrotu do Jedwabnego”?.  Mocne świadectwo archeologów mówi wszystko: „Od pokazania prawdy dzielił nas tylko krok”?,  który ukazał się na stronach portalu „wSieci”. W pełni zgadzam się z Autorką tego tekstu,  że wobec książki Jana Tomasza Grossa „Sąsiedzi” należy być nastawionym krytycznie, ponieważ stwierdzenia w niej [...]

Na dziedzińcu bloku nr 11 znajduje się rekonstrukcja Ściany Straceń, pod którą setki tysięcy odwiedzających rokrocznie tereny byłego obozu Auschwitz-Birkenau składają kwiaty, zapalają znicze i modlą się. Hołd  w tym miejscu pomordowanym oddał także Jan Paweł II w czerwcu 1979 roku,  Benedykt XVI w maju 2006 roku i Franciszek w lipcu 2016 roku. W dniu [...]

„Tajemnica z Auschwitz” to oparta rzekomo tylko na faktach i świadectwach bohaterów powieść, która ostatnio jest bardzo reklamowana w mediach. Nie jest to jednak reportaż, chociaż sporo w niej dokumentów i materiałów, z których korzystała Autorka. W książce o tym tajemniczym tytule, zachęcającym czytelnika do jej przeczytania, jest opisana w formie zbeletryzowanej historia Stefanii Budniak, [...]

Obecnie ma być utworzone nowe muzeum w Oświęcimiu, które będzie mieścić się w budynku dawnego magazynu SS „Lagerhaus”. Powstanie tam ekspozycja. Będzie ona poświęcona mieszkańcom Ziemi Oświęcimskiej, którzy podczas okupacji niemieckiej pomagali więźniom KL Auschwitz. Jednym z nich był ppor. rez. Alojzy Banaś, o którym pamięć w tym muzeum powinna być szczególnie zachowana. Postać komendanta [...]

Niedawno minęła 76. rocznica egzekucji dokonanej w KL Auschwitz na kilkudziesięciu polskich przedwojennych działaczach politycznych i  oficerach Wojska Polskiego, członkach wojskowej konspiracji obozowej, którzy w ręce gestapo obozowego zostali wydani w wyniku donosów trzech konfidentów obozowych (w tym jednego Niemca i dwóch Polaków). Byli nimi: Ernst Malorny (nr 60368), Stefań Ołpiński (nr 6214) i Jerzy [...]

Przy wejściu do kościoła pw. Miłosierdzia Bożego w Oświęcimiu na Zasolu umieszczona jest tablica, na której wymienione są nazwiska czterdziestu Polaków rozstrzelanych w pobliżu siedemdziesiąt dziewięć lat temu, 22 listopada 1940 r. Jednym z nich był Michał Dzida z Pszczyny. Relacja jego córki Łucji Dzidy, która złożona została w 1981 roku,  przechowywana jest w Archiwum [...]

Twórcy wystawy „AVIUMY”, przedstawiającej portretowanie ptaków i innych obiektów latających, której interesujący wernisaż odbył w Międzynarodowym Spotkaniu Młodzieży w Oświęcimiu 15 listopada 2019 roku, zapewne słuchali nieraz ich pięknego śpiewu. Nie wiemy, czy śpiewu ptaków słuchał także komendant Auschwitz, Rudolf Hőss, który wraz z rodziną mieszkał w willi położonej obok małego krematorium nr 1 oraz kolczastych [...]

W Libiążu koło Chrzanowa  od kilku lat aktywnie działa stowarzyszenie pod nazwą Szwadron Kawalerii Ochotniczej im. Rotmistrza Witolda Pileckiego (film) pod dowództwem podporucznika  kawalerii ochotniczej Marcina Kłosa. Zobacz także filmy: Manewry Szwadronu w Udorzu i Zbiórka Szwadronu Kawalerii Ochotniczej Pilecki. W dniu 11 listopada 2019 roku, wyjątkowo pieszo po obchodach w Libiążu i Mszy św., ułani z [...]

Kurt Pennewitz (nr obozowy 3263), który był Niemcem, przestał pełnić jako więzień funkcję kapo aresztu obozowego w bloku nr 11 i został zwolniony z KL Auschwitz 19 stycznia 1942 roku. W pierwszej połowie 1943 roku ponownie osadzono go tym razem w podobozie KL Auschwitz w Jaworznie, gdzie  pomocnikami SS-manów w nadzorowaniu więźniów był aparat funkcyjny, [...]

W sobotę 9 listopada 2019 roku pod Chatą Kocjana w Rabsztynie koło Olkusza rozniósł się bitewny zgiełk. Widzowie mogli cofnąć się w czasie i niemal dotknąć historii za sprawą rekonstruktorów hisorycznych. Interesująca inscenizacja „Olkuszanie w walce o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej” przybliżyła dzieje V Batalionu Strzelców Olkuskich – ochotniczej jednostki odrodzonego w 1918 roku Wojska [...]

W Muzeum Auschwitz na belce stropowej w jednej z sal na parterze bloku nr 11, zwanym „Blokiem Śmierci”, znajdują się dwa napisy,  które przytaczam w wersji oryginalnej: „Wojciechowski  M. sporomki został stracony 30 paz 44 rk” i „Koledzy, kto będzie sporombki lub z klimontowa a wyjdzie na wolność to dajcie mojej żonie wiadomość że zginoł [...]

Ojcem aktora Wojciecha Siemiona był osiadły w Krzczonowie na Lubelszczyźnie legionista Mikołaj.  Miał on siedmiu synów. Pięciu z nich (dwaj: Bogusław i Maksymilian zginęli w czasie wojny) to: ekonomista Mikołaj Lucjan, specjalista z zakresu ochrony przyrody Stanisław, wybitny chemik Ignacy Zenon, dziennikarz Leszek i wspomniany aktor Wojciech. O ich ojcu Mikołaju kilka lat temu napisała ciekawą [...]

W dniu 28 października 1942 roku, siedemdziesiąt siedem lata temu, pod „Ścianą Straceń” na dziedzińcu bloku nr 11 rozstrzelano około 280 Polaków więzionych w KL Auschwitz. Była to największa egzekucja w historii tego obozu, dokonana w odwet za udane akcje partyzanckie na Lubelszczyźnie. Były więzień Edward Liszka (nr 7771) po wojnie relacjonował: „W tym okresie, [...]

Pod Ścianą Straceń na dziedzińcu bloku nr 11 rozstrzelano kilka tysięcy więźniów, głownie Polaków. Czasami zdarzały się jednak pomyłki i zamierzano rozstrzelać innego więźnia niż ten, którego nazwisko było umieszczone na liście skazańców. W dniu 28 października 1942 roku szczęśliwie ocalał wyznaczony pomyłkowo na rozstrzelanie Wacław Maliszewski (nr  59195): Zostaliśmy doprowadzeni do bloku nr 11, gdzie [...]

Rodzina Wykrętów z Rajska pomagała więźniom KL Auschwitz. Maria przygotowywała posiłki, które jej mąż Franciszek Wykręt zatrudniony w majątku Zwillingów, wraz  z synami Julianem i Władysławem dostarczali na miejsca pracy więźniów, pośredniczyli także w ich nielegalnej korespondencji. Julian Wykręt urodził się 9 października 1932 roku w Rajsku, po wojnie pracował przez wiele lat w Walcowni [...]

Bohater głośnego filmu dokumentalnego “Portrecista” z 2005 roku nazywany “portrecistą z Auschwitz” zmarł siedem lat temu 23 października 2012 roku w Żywcu – miał 95 lat. Dziś reżyser filmu, Ireneusz Dobrowolski wraz z Anną Dobrowolską, pracuje nad fabularną, międzynarodową produkcją opartą na wstrząsającej historii życia Wilhelma Brasse. Pełna notka prasowa (wraz ze zdjęciami) pod linkiem: [...]

KL Auschwitz w początkowym okresie istnienia był miejscem kaźni przede wszystkim Polaków. Byli to przedstawiciele polskiej inteligencji, członkowie ruchu oporu i Polacy schwytani w łapankach oraz w niewielkiej liczbie polscy Żydzi, przywożeni w transportach wraz z Polakami. Masowa zagłada ludności żydowskiej przywożonej z wielu krajów europejskich podbitych przez hitlerowców, rozpoczęta została w komorach gazowych KL Auschwitz [...]

W dniu 4 października 2019 r. w Puszczy Mariańskiej odbyły się uroczystości upamiętniające dwóch  wybitnych  polskich konstruktorów  (kliknij). Na grobie Czesława Tańskiego została umieszczona nowa tablica pamiątkowa wraz z epitafium dla Jego syna Tadeusza, który zginął w KL Auschwitz, mając niespełna pięćdziesiąt lat. Jego jego prochy po spaleniu ciała w krematorium obozowym zostały rozsypane w [...]

Emisariusz Rotmistrza Witolda Pileckiego, uczestnik brawurowej ucieczki z KL Auschwitz samochodem wykradzionym esesmanom w dniu 20 czerwca 1942 roku i bohater akcji pod Celestynowem przez lata uznawany był za zdrajcę. W tej ucieczce wykradzionym samochodem SS uczestniczył wraz z nim Kazimierz Piechowski (nr 918), zmarły w 2017 r. w wieku 98 lat. W dniu 25 [...]

Ppłk Emil Słatyński należał do pokolenia, które w swe dorosłe życie wchodziło na początku pierwszej wojny światowej. Pochodził z Żywca, skąd w sierpniu 1914 r. do Legionów wyruszyła I Kompania Strzelców, składająca się z gimnazjalistów. Był wśród nich Emil Słatyński, który później walczył z bolszewikami w bitwie warszawskiej. Za męstwo w 1920 r. odznaczony został [...]

W ramach obchodów 80. rocznicy wybuchu II wojny światowej Instytut Pileckiego w Berlinie przygotował  wystawę „Ochotnik. Witold Pilecki i jego misja w Auschwitz”, która ukazuje dobrowolną misję Rotmistrza Pileckiego w Auschwitz. Historia jego zmagań z dwoma totalitaryzmami XX wieku stała się pretekstem do zadania uniwersalnych pytań — o istotę zła, przeciwstawieniu się mu oraz o pamięć i [...]

W dniu 19 sierpnia 2019 roku zmarł doktor Tadeusz Rybacki, oficer Wojska Polskiego, pułkownik, najstarszy z żyjących więźniów KL Auschwitz. Tadeusz Rybacki urodził się 15 października 1917 roku w Sobkowie. Jego ojciec był farmaceutą i posiadał prywatną aptekę. W 1937 roku zdał maturę w Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stanisława Staszica w Lublinie. Był absolwentem [...]

Podczas wędrówek po dawnych Kresach II Rzeczypospolitej dotarłem kiedyś do Nowogródka na Białorusi, gdzie odwiedziłem m.in. kościół farny p.w. Przemienienia Pańskiego, tzw. Białą Farę, w której został ochrzczony Adam Mickiewicz. Kościołem tym nadal opiekują się siostry nazaretanki, które przybyły do Nowogródka w 1929 roku, aby zająć się wychowaniem i nauczaniem dzieci. Siostry tworzyły tam przed [...]

Rotmistrz Pilecki został zabity strzałem w tył głowy w więzieniu na Mokotowie 25 maja 1948 roku. Ciała rodzinie nie wydano i pochowano go w bezimiennej mogile pod płotem Cmentarza Powązkowskiego w Warszawie. Cztery lata wcześniej przez sześćdziesiąt trzy dni Rotmistrz Witold Pilecki bohatersko walczył w Powstaniu Warszawskim. W Instytucie Pamięci Narodowej w Warszawie są przechowywane raporty [...]

Tadeusz Joachimowski, ur. w 1908 r., nie zdążył przed śmiercią ukończyć swych wspomnień z obozowych przeżyć. Oznaczono go w KL Auschwitz numerem 3720. Najpierw był pisarzem (Schreiberem) w obozie macierzystym w Oświęcimiu, a następnie od wiosny 1943 r. pisarzem w obozie cygańskim w Brzezince, którego całkowita zagłada nastąpiła siedemdziesiąt pięć lat temu, w dniu 2 [...]

Wierność ideałom Polski Niepodległej w powojennej rzeczywistości politycznej zmusiła Józefa Garlińskiego, oficera Armii Krajowej i więźnia KL Auschwitz, do pozostania poza krajem i zamieszkania na stałe w Londynie, gdzie pracował zawodowo m. in. w kanadyjskim towarzystwie ubezpieczeniowym. Prawdziwą pasją Józefa Garlińskiego stało się jednak pisarstwo historyczne. W sumie opublikował około dwadzieścia książek, w tym kilka [...]

W dniach od 19 do 26 lipca 2019 r.  odbył się tygodniowy Obóz Pamięci na terenie Muzeum Auschwitz-Birkenau, w którym uczestniczyło kilkudziesięciu członków Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem – Pamięć o Auschwitz-Birkenau z Warszawy i innych stron Polski. Pracowali oni na terenie byłego obozu w Oświęcimiu-Brzezince i zapoznawali się z jego historią. Uczestnicy 41. Obozu Pamięci [...]

W nocy z 22 na 23 lipca 2019 roku zmarł Kazimierz Albin, ostatni żyjący więzień z pierwszego transportu Polaków  do KL Auschwitz. Miał 96 lat. Kazimierz Albin – ur. 30 sierpnia 1922 roku w Krakowie, gdzie w chwili wybuchu wojny był uczniem I Gimnazjum im. Bartłomieja Nowodworskiego.  W styczniu 1940 roku aresztowany został na terenie [...]

W dniu 19 lipca 1943 roku, siedemdziesiąt sześć lat temu, w obozie Auschwitz wybudowano zbiorową szubienicę z przygotowanymi wcześniej pętlami, na której stracono dwunastu więźniów z komanda mierników. Byli to: Zbigniew Foltański (nr 41664), Józef Gancarz (nr 24538), Mieczysław Kulikowski (nr 25404), Czesław Marcisz (nr 26891), Bogusław Ohrt (nr 367), Leon Rajzer (nr 399), Tadeusz [...]

Portret Kapitana to kolejna książka, którą przybliża czytelnikowi anglojęzycznemu najnowszą historię Polski i drogę życiową  Witolda Pileckiego, dobrowolnego więźnia KL Auschwitz i twórcy konspiracji wojskowej w tym obozie. Napisał ją dr Adam J. Koch, który wprawdzie urodził się i młodość spędził w Polsce, lecz w Australii mieszka już ponad trzydzięści lat. Powstanie tego opracowania niewątpliwie  [...]

Biogramy 204 adwokatów–więźniów KL Auschwitz znalazły się w publikacji dr. Jerzego Dębskiego, zatytułowanej „Polscy adwokaci w obozie koncentracyjnym Auschwitz 1940-1945”. Adwokaci osadzeni w obozie stanowili ponad 53% wszystkich prawników wywiezionych do KL Auschwitz. Spośród 384 prawników aż 204 to adwokaci (w tym 12 aplikantów adwokackich), ponadto w obozie przebywało 30 sędziów, 7 prokuratorów, 8 notariuszy [...]

W ostanich dniach na półkach amerykańskich księgarni pojawiła się biografia Rotmistrza Witolda Pileckiego. Książka jest zatytułowana „The Volunteer: One Man, An Underground Army, and the Secret Mission to Destroy Auschwitz”. Jej autorem jest Jack Fairweather, brytyjski pisarz i korespondent wojenny, mieszkający obecnie w Stanach Zjednoczonych. W dniu 24 czerwca 2019 roku, w Konsulacie Generalnym RP [...]

Sylwetki 1515 oficerów polskich (w tym oficerowie rezerwy) więzionych w KL Auschwitz i w większości tam zamordowanych znalazły się w sześciotomowym słowniku  Jerzego Dębskiego, zatytułowanym „Oficerowie Wojska Polskiego w obozie koncentracyjnym Auschwitz 1940-1945″, wydanym w 2017 r. Jednym z nich był Julian Szczotaka, którego życiorys przesłała mi jego córka Ewa Kojro z Milówki:  Julian Szczotka urodził [...]

W 1975 roku kustosz Barbara Jarosz w Muzeum Auschwitz wraz z ówczesnym kierownikiem archiwum Tadeuszem Iwaszką zaczęła przygotowywać nową ekspozycję na temat obozowego Ruchu Oporu w bloku nr 11.  Po latach Barbara Jarosz  wspominała:  Na początku lat 90. nad ukończeniem jej scenariusza czuwał dr Józef Garliński z Londynu, który w latach 60. odnalazł raport Witolda  Pileckiego pisany we Włoszech i przesłany  do Archiwum Studium Polski Podziemnej w Londynie. [...]

Zdarzyło się to ponad dwadzieścia lat temu. Był jesienny dzień 5 października 1998 roku, kiedy na terenie Muzeum Auschwitz spotkałem byłego więźnia Mieczysława Zawadzkiego (nr 8012) z Warszawy, który opowiedział mi niezwykłą historię zegarka, pokazując mi go na swoim ręku. Jego właścicielem w obozie był Stanisław Dobrowolski (nr 16061), który został rozstrzelany 28 października 1942 [...]

W ubiegłym roku zmarł przedostatni więzień z pierwszego transportu polskich więźniów politycznych, który przybył z więzienia w Tarnowie do KL Auschwitz 14 czerwca 1940 roku. Był nim Aleksander Giermański, nr obozowy 716. Dowiedziałem się tym z listu, który napisała do mnie Jego córka, pani Joanna Giermańska:  Z ciekawością przeczytałam artykuł na Pana blogu o pierwszym [...]

Po trzech latach prowadzenia badań pisarz i dziennikarz angielski Jack Fairweather ukończył pracę nad książką pod tytułem „Ochotnik”, która co dopiero ukazała się w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii. Jej bohaterem jest rotmistrz Witold Pilecki, dobrowolny więzień KL Auschwitz i twórca konspiracji wojskowej w tym obozie. Dzieła Jacka Fairwethera nie udałoby się napisać m.in. bez [...]

KL Auschwitz w początkowym okresie istnienia był miejscem kaźni przede wszystkim Polaków. Byli to przedstawiciele polskiej inteligencji, członkowie ruchu oporu i Polacy schwytani w łapankach oraz w niewielkiej liczbie polscy Żydzi, przywożeni w transportach wraz z Polakami. Masowa zagłada ludności żydowskiej przywożonej z różnych krajów europejskich podbitych przez hitlerowców, rozpoczęta została w komorach gazowych Birkenau wiosną 1942 [...]

77 lat temu, w czerwcu 1942 r., Niemcy zawieźli na śmierć Żydów z Olkusza. Byli jednymi z pierwszych, którzy zginęli w „czerwonym domku”: pierwszej komorze gazowej w obozie Birkenau. W dwóch transportach kolejowych wywieźli ok. 3 tys. mężczyzn, kobiet i dzieci z olkuskiego getta. Byli wśród nich także liczni Żydzi z Chorzowa, przesiedleni do Olkusza jeszcze [...]

Siedemdziesiąt pięć lat temu  nastąpiło lądowanie w Normandii. Była to największa pod względem użytych sił i środków operacja desantowa w historii wojen. Miała na celu otwarcie w zachodniej Europie tzw. drugiego frontu w europejskim teatrze działań II wojny światowej. Operacja została przeprowadzona we wtorek 6 czerwca 1944 roku pod dowództwem gen. Eisenhowera, a trzon sił [...]

W dniu 29 lipca 2012 roku zmarł August Kowalczyk (nr obozowy 6804), znany powojenny aktor, który bardzo zabiegał w ostatnich latach swojego życia o to, aby upamiętnić swojego kolegę obozowego Mieczysława Kaweckiego (nr obozowy 3673) z Mysłowic, który razem z nim uczestniczył w buncie więźniów karnej kompanii w KL Auschwitz-Birkenau i wówczas został zastrzelony przez esesmanów [...]

Za datę powstania KL Auschwitz przyjmuje się 14 czerwca 1940 r., kiedy do tworzonego przez Niemców obozu przywieziono pierwszy transport 728 polskich więźniów politycznych z więzienia w Tarnowie. Wkrótce potem w kolejnych transportach okupanci skierowali więźniów z więzienia w Nowym Wiśniczu, obozu przejściowego w Sosnowcu, więzienia Montelupich w Krakowie oraz z więzienia na Pawiaku w [...]

Ppor. Edmund Wilkosz spoczywa wśród 1072 poległych wówczas polskich żołnierzy na najwyższym stopniu Polskiego Cmentarza Wojennego na Monte Cassino. Warto przypomnieć jego postać. Urodził się 30 listopada 1912 r. w Oświęcimiu. Mieszkał w pobliskich Babicach. Naukę po ukończeniu szkoły powszechnej kontynuował w Prywatnym Gimnazjum Koedukacyjnym im. ks. Stanisława Konarskiego (dzisiejsze Liceum Ogólnokształcące im. Stanisława Konarskiego). [...]

Prof. dr hab. Marian Zgórniak urodził się 5 grudnia 1924 r. w Nowodworzu koło Gorlic, w rodzinie ziemiańskiej. Jego matka, Władysława, po rozwodzie z pierwszym mężem wyszła powtórnie za mąż za Stanisława Zgórniaka, który adoptował Mariana w 1935 r. Marian Zgórniak w okresie międzywojennym  zdążył ukończyć trzy klasy gimnazjum w Gorlicach. Po wybuchu II wojny [...]

W czasie wojny w dzisiejszym Dobiegniewie koło Krzyża Wielkopolskiego znajdował się największy w Polsce obóz jeniecki Oflag II C Woldenberg. Przetrzymywano w nim około 6,5 tysiąca podoficerów i oficerów Wojska Polskiego. Żołnierze w obozie prowadzili bardzo aktywną działalność kulturalno – oświatową. Organizowane były zawody sportowe oraz liczne seminaria i wykłady. Kiedy wiadomo było, że Niemcy [...]

Witold Pilecki (1901-1948), żołnierz 1920 i 1939 roku, dobrowolny więzień KL Auschwitz (nr 4859), twórca konspiracji wojskowej w tym obozie, Stanislaw Kobiela mówi o swojej książce  „Ucieczka …”, uczestnik Powstania Warszawskiego, więzień obozów jenieckich w Lamsdorf i Murnau, oficer II Korpusu Polskiego we Włoszech, zamordowany strzałem w tył głowy  w więzieniu mokotowskim w Warszawie 25 maja [...]

Siedemdziesiąt siedem lat temu, w Wielki Piątek – 3 kwietnia 1942 roku – religijnej żałobie niespodziewanie towarzyszyła w obozie żałoba po rozstrzelanych w tym dniu Polakach. Jednym z nich był Marian Bieniek z Nowego Sącza, z zawodu prawnik, absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Czy ktoś jeszcze żyje z Rodziny Mariana Bieńka, czy pracownicy Urzędu Skarbowego [...]

W dniu 27 marca 2019 roku zmarł Jan Kobylański, pomysłodawca i wieloletni prezes Unii Stowarzyszeń i Organizacji Polonijnych Ameryki Łacińskiej. Miał 95 lat. Jan Kobylański urodził się w Równem na Wołyniu 21 lipca 1923 roku.  Od lat mieszkał w Urugwaju, będąc przedsiębiorcą i dyplomatą. W 1993 roku z jego inicjatywy powołano do życia Unię Stowarzyszeń [...]

Brat mojego ojca Tadeusz Cera był moim ojcem chrzestnym. Z okazji Narodowego Dnia Pamięci o Polakach ratujących Żydów, który obchodzony jest od ubiegłego roku w Polsce 24 marca, chciałem przypomnieć jego postać. Tekst poniższy napisałem na podstawie wspomnień mojego ojca Józefa Cyry, który na polecenie swoich przełożonych z Armii Krajowej, sporządził raport na temat zagłady Żydów [...]

Obecnie o Marku Księżarczyku, prezesie oświęcimskiego Oddziału Miejskiego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem – Pamięć o Auschwitz-Birkenau powstaje książka, którą przygotowuję wraz z Ryszardem Tabaką. Jego niezwykła działalność na rzecz zachowania pamięci o więźniach KL Auschwitz mogłaby być również tematem interesującego filmu dokumentalnego. Przypomnę jedno z odkryć historycznych Marka Księżarczyka. Kilka lat temu temu ten oświęcimski [...]

Kilka lat temu Stefan Zgliczyński napisał książkę „Jak Polacy Niemcom Żydów mordować pomagali”, która do niedawna była jeszcze dostępna na półkach księgarskich. Jej recenzent Artur Domosławski napisał: „Mit Polski Niewinnej jest powielany od dziesięcioleci, wyrastają na nim kolejne pokolenia Polaków. Jan Tomasz Gross dotknął swoimi książkami zaledwie czubka góry – za co mu chwała. Z [...]

Siedemdziesiąt osiem lat temu, 26 lutego 1941 roku, zwierzchnik SS Heinrich Himmler wydał zarządzenie o wysiedleniu ludności żydowskiej z Oświęcimia do gett w Chrzanowie, Będzinie i Sosnowcu. Akcję wysiedleńczą rozpoczęto 9 marca 1941 roku. Według  spisu  ludności,  który  Niemcy  przeprowadzili  jesienią  w 1940 roku, Oświęcim liczył 11,2 tys. mieszkańców, w tym 7613 Żydów. Pierwsze transporty [...]

Marek Księżarczyk, długoletni oświęcimski prezes Oddziału Miejskiego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem – Pamięć o Auschwitz-Birkenau, ostatnio pozyskał, nadesłane z Niemiec skany kilkudziesięciu fotografii, wykonanych podczas okupacji niemieckiej na terenie Oświęcimia. Pochodzą one z albumu lekarza, oficera Wehrmachtu o nazwisku Barmeyer, który był zatrudniony w niemieckim szpitalu,  mieszczącym się w czasie wojny na terenie dzisiejszego Zakładu [...]

Pierwszymi ofiarami Auschwitz byli Polacy, przywożeni do obozu od czerwca 1940 roku. Osadzono ich tu około 150 tys., połowa straciła życie w KL Auschwitz, ponadto wielu z nich zginęło po wywiezieniu ich do innych obozów koncentracyjnych, głównie na terenie Niemiec i Austrii. W pięciotomowej pracy Wiktora Jacewicza i Jana Wosia w Martyrologium polskiego duchowieństwa rzymskokatolickiego [...]

Symbolem  zagłady Polaków w KL Auschwitz jest blok nr 11  oraz  na jego dziedzińcu  Ściana  Straceń. Pod Ścianą Straceń rozstrzelano co najmniej kilka tysięcy więźniów. Byli nimi przede wszystkim Polacy. Blok ten zwany był Blokiem Śmierci. Sale tego bloku, zarówno na parterze jak i na piętrze, miały różne przeznaczenie. Przebywali  w nich najpierw więźniowie karnej kompanii [...]

Pod koniec ubiegłego roku w mediach opublikowany został mój tekst, w którym proponuję umieszczenie tablicy pamiątkowej na dworcu w Oświęcimiu, poświęconej  kolejarzom ze stacji u bram obozowego piekła, których postawa podczas okupacji niemieckiej była bohaterska. Kilkudziesięciu z nich, w tym za działalność konspiracyjną i pomoc niesioną więźniom KL Auschwitz, zginęło. Na nowo budowanym oświęcimskim dworcu [...]

Siedem lat temu rozstrzygnięty został Konkurs im. Władysława Pobóg-Malinowskiego na Najlepszy Debiut Historyczny 2011 roku. Jego organizatorem był Instytut Pamięci Narodowej i Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk. Zobacz film: Pilecki i narodowcy w KL Auschwitz Wyróżnienia uzyskali m.in. czterej autorzy prac magisterskich, wśród których znalazł się Przemysław Bibik, absolwent politologii Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. [...]

W tegorocznych uroczystościach w Oświęcimiu-Brzezince, związanych z 74. rocznicą wyzwolenia KL Auschwitz przez żołnierzy Armii Czerwonej 27 stycznia 1945 roku,  uczestniczła Stefania Wernik zamieszkała w Osieku koło Olkusza. Na  uroczystości przyjechała z mężem Janem, pochodzącym z Wołynia, któremu ojca zamordowali nacjonaliści ukraińscy na początku 1945 roku. Stefania Wernik (z domu Piekarz) urodziła się 8 listopada 1944 roku w [...]

Kiedy 27 stycznia 1945 roku do obozów Auschwitz-Birkenau-Monowitz wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej pozostało w nich tylko około siedem tysięcy chorych i wycieńczonych więźniów (mężczyzn, kobiet i dzieci), którzy przeważnie już nie byli w stanie uczestniczyć w morderczym, pieszym marszu ewakuacyjnym, zwanym Marszem Śmierci, który prowadził głównie do Wodzisławia Śląskiego. W działaniach wojennych, mających na celu wyzwolenie [...]

Kazimierz Smoleń zmarł w Oświęcimiu w dniu 27 stycznia 2012 roku, dokładnie w 67. rocznicę wyzwolenia KL Auschwitz, mając 91 lat. Przez trzydzieści pięć lat był dyrektorem Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau w Oświęcimiu. Urodził się 19 kwietnia 1920 roku w Chorzowie, gdzie ukończył szkołę powszechną, a następnie Państwowe Liceum i Gimnazjum im. Odrowążów, w którego murach [...]

27 stycznia 2019 r. na terenie Muzeum Auschwitz-Birkenau odbędą się obchody upamiętniające 74. rocznicę wyzwolenia Auschwitz. Wizualnym symbolem rocznicy będzie praca byłego więźnia Jerzego Adama Brandhubera, zatytułowana „Przybycie transportu na rampę”. Autor tej pracy znany był przed laty wielu mieszkańcom Oświęcimia, w którym zamieszkał po wojnie w 1947 roku i przebywał tutaj stale aż do [...]

Niewyjaśniona do dzisiaj  tajemnica Auschwitz Na drzwiach celi nr 21 w Bloku Śmierci za pomocą rysunków ppor. Stefan Jasieński, symbolicznie „napisał pamiętnik” swojego bogatego w różnorodne doświadczenia życia. Ta niezwykła ilustrowana autobiografia cichociemnego zawiera m.in.: herb rodu Jasieńskich „Dołęga”, lancę ułańską z proporcem, szablę, motocykl, angielski czołg Cromwell, nad nim Znak Spadochronowy przedstawiający spadającego do [...]

Bardzo często jedynym śladem po ludziach więzionych w KL Auschwitz i zamordowanych w różnych okolicznościach są napisy na ścianach, cegłach, drzwiach, parapetach okiennych i belkach stropowych. Obok napisów w wielu pomieszczeniach poobozowych znajdują się rysunki, inicjały i numery więźniarskie ich autorów. Zamów: Pozostał po nich ślad … życiorysy z cel śmierci Wyryte ślady życia, które [...]

Przypisywanie jakiekolwiek faszystowskiego pochodzenia znaku Polski Walczącej jest manipulacją i fałszerstwem, na co zwrócił uwagę konsul RP w Nowym Jorku, Maciej Golubiewski, w związku z ulotkami, jakie pojawiły się na Greenpoincie na nowojorskim Brooklynie, co nagłośnił portal Greenpointers. Dziennikarze zamieścili zdjęcie ulotki o tytule „Naziści precz z Greenpointu!” (Nazis out of Greenpoint!). Na ulotce wymieniono [...]

Wkrótce minie 74. rocznica wyzwolenia KL Auschwitz, który funkcjonował jako niemiecki nazistowski obóz, gdzie masowo ginęli Polacy, o czym nie zawsze się dzisiaj pamięta, szczególnie na Zachodzie. Z mojej rodziny sześć osób zginęło w KL Auschwitz, w tym brat mojego ojca i dwóch moich kuzynów. Obecnie na terenach tego największego byłego niemieckiego obozu jedynym symbolem religijnym [...]

Sześć lat temu w 2013 roku ukazał się pięćdziesiąty ósmy i ostatni numer „Biuletynu Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem”, który nawiązywał do trzydziestej rocznicy działalności tej organizacji w latach 1983-2013. Marek Księżarczyk, długoletni oświęcimski prezes Oddziału Miejskiego Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem – Pamięć o Auschwitz-Birkenau, wspomina: „Organizacja w której działam, istnieje już trzydzieści sześć lat. Warto [...]

Johannes Thümmler urodził się 23 sierpnia 1906 r. w Chemnitz w Niemczech. W latach trzydziestych ukończył studia prawnicze, obronił doktorat, został członkiem partii hitlerowskiej NSDAP a wkrótce też i SS. W lutym 1941 r. otrzymał nominację na szefa placówki gestapo w Chemnitz. We wrześniu 1943 r. przeniesiono go do Katowic na stanowisko szefa gestapo w [...]

Liczba ofiar KL Auschwitz – największego niemieckiego obozu koncentracyjnego i ośrodka zagłady – pomimo zweryfikowania  nadal budzi wiele emocji. Co jakiś czas pojawiają się różne polemiczne teksty i krytykowana jest obecnie przyjmowana liczba ofiar obozu oświęcimskiego. Ataki te wychodzą również ze środowisk negacjonistów Holokaustu. Spowodowane są różnymi przesłankami: politycznymi, poszukiwaniem sensacji czy zwykłą nieznajomością tematu [...]

Siedemdziesiąt cztery lata temu, 30 grudnia 1944 roku, w KL Auschwitz powieszono po apelu wieczornym pięciu członków obozowej konspiracji. Na placu przed kuchnią obozową, gdzie ich stracono, za szubienicą była ustawiona choinka, wielki świerk, ozdobiony świeczkami elektrycznymi. Skazańcy przed śmiercią wznosili okrzyki w języku niemieckim i polskim, m.in. „Precz z faszyzmem”, „Niech żyje Polska!”. Bernard Świerczyna, [...]

Jedną z najbardziej dramatycznych dla więźniów była wigilia 24 grudnia 1940 roku. Na placu apelowym ustawiono choinkę oświetloną elektrycznymi lampkami. Były więzień Karol Świętorzecki zapamiętał, że kierownik obozu Karl Fritzsch nazwał leżące pod choinką zwłoki „prezentem” dla żyjących i zakazał śpiewania polskich kolęd. Dwa lata później w KL Auschwitz, podobnie jak w wigilię 1940 roku, [...]

Zwycięska praca konkursowa, którego rozstrzygnięcie nastąpiło kilka dni temu, przedstawia Witolda Pileckiego skaczącego przez przeszkodę na koniu. Jego tylne nogi znajdują się na postumencie, natomiast przednie zawieszone są w powietrzu. Rotmistrz w lewej ręce trzyma wodze, zaś w prawej uniesioną szable. Autorami projektu są trzej młodzi artyści związani z krakowską Akademią Sztuk Pięknych: Krzesimir Wiater, [...]

W dniu 27 listopada zmarł w Warszawie prof. Zbigniew Kączkowski, więziony przez Niemców w latach drugiej wojny światowej w Auschwitz, Buchenwaldzie, Dorze i Ravensbrück. Miał 97 lat. Uroczystości pogrzebowe odbyły się na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie 7 grudnia 2018 roku. Czytaj wiecej: Miał uciekać z Józefem Cyrankiewiczem z KL Auschwitz „Przeżyliśmy Auschwitz …” Adam Cyra Oświęcim, 10 [...]

Ponad 70 lat temu rotmistrz Witold Pilecki był torturowany w areszcie śledczym Warszawa-Mokotów przy ul. Rakowieckiej, tam też został zamordowany strzałem w tył głowy 25 maja 1948 roku. Dzisiaj w tym miejscu jest Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych. W dniu 9 grudnia 2018 roku przed jego wejściem przysięgę wojskową złożyło 124 żołnierzy z 6. [...]

W Legionach Piłsudskiego służyło prawie 650 Żydów polskich. Podczas walk  wielu z nich zginęło. Jednym z nich był Władysław Steinhaus, który jako podchorąży służył w 6. pułku piechoty Legionów. Ciężko ranny w bitwie pod Kuklami 24 października 1915 roku, zmarł po kilku dniach w szpitalu w Kowlu na Wołyniu. Po śmierci został awansowany do stopnia [...]

W dniu 3 grudnia 1944 roku, siedemdziesiąt cztery lata temu, w Budach-Borze koło Brzeszcz doszło do potyczki partyzantów z oddziału AK „Sosienki” z esesmanami. Partyzanci byli uciekinierami z KL Auschwitz. Czytaj wiecej: Potyczka pod Oświęcimiem 3 grudnia 1944 roku Adam Cyra Oświęcim, 5 grudnia 2018 r.

Minęła 70. rocznica zamordowania z wyroku Wojskowego Sądu Rejonowego we Wrocławiu Stanisława Dydo, który został skazany na śmierć tylko za to, że chciał wolnej Polski. Ówczesny prezydent Bolesław Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Wyrok przez rozstrzelanie wykonano w więzieniu przy ul. Kleczkowskiej w tym mieście. Na Cmentarzu Osobowickim we Wrocławiu znajdują się liczne groby [...]

Zabicie esesmana nad Sołą W dniu 13 czerwca 1942 r., w godzinach popołudniowych, uciekło trzech więźniów z KL Auschwitz: student Marian Mykała (nr 1363), urzędnik Zygmunt Piotrowski (nr 15303) i kowal Franciszek Sykosz (nr 15402). Przed ucieczką Zygmunt Piotrowski zabił na terenie Klucznikowic (obecnie dzielnica Oświęcimia), pilnującego ich esesmana. Pracowali wówczas w zagajniku poza obozem [...]